Przyswajamy wiedzę książkową, ale niewielu zna autentyczne historie naszych przodków, choć wiele osób skrywa niesamowity życiorys. My możemy sobie kreować własny obraz tamtych czasów, oni opowiadają o nich z niezwykłym zaangażowaniem, jak gdyby jeszcze dziś uczestniczyli w tych wydarzeniach – przyznaje Martina Migura z Radoni.
Wysłuchane opowieści zupełnie zmieniają u niektórych postrzeganie starszych osób. Gdy słyszą o wojnie, gwałtach, powrotach z frontu, tułaczce ludności cywilnej czy późniejszych perypetiach, stwierdzają: „Nie mieliśmy świadomości, że tu działo się coś takiego, że ci ludzie to przeżyli. Myślałem, że wtedy było nudno, a tymczasem to my chodzimy do szkoły, później tylko laptop czy dyskoteka”.
Przejście linii frontu, odniemczanie – jak przekładają się te podręcznikowe określenia na życie mieszkańców tych ziem, mogli poznać uczestnicy projektu Archiwum Historii Mówionej. Realizowany w woj. opolskim i gliwickim już siódmy raz, cieszy się coraz większym zainteresowaniem – na 20 miejsc zgłosiło się ponad 80 chętnych. Uczestnicy mają swojego opiekuna naukowego, z którym mogą konsultować pytania, wyjaśniać wątpliwości, konteksty, doprecyzować daty. Przed wyjściem w teren młodzież bierze udział w dwudniowych warsztatach historyczno-dziennikarskich. Potem spotykają się z rozmówcą, poznają się i wreszcie realizują nagranie. Wywiady są w języku polskim, niemieckim bądź w śląskiej gwarze – bo ludzie opowiadają w języku serca.