Od starej ryćki do pandemii

Wiadomo już, kto zwyciężył w 27. edycji Regionalnego Konkursu Literackiego "Ze Śląskiem na ty".

  Prof. Bogusław Wyderka, filolog, językoznawca, Ambasador Polszczyzny jako jeden z jurorów podsumował nadesłane prace Karina Grytz-Jurkowska /Foto Gość

Jego finał odbył się w piątkowy wieczór 11 grudnia w Łubniańskim Ośrodku Kultury. Tym razem ze względów epidemicznych nie było na nim gości, ani nawet samych laureatów - był on transmitowany na żywo przez kanał youtube (można go obejrzeć TUTAJ).

Wśród najmłodszych za najciekawszą jury uznało pracę Dominika Macioszka z PSP w Starych Siołkowicach pt. „Cego sie to przi jedzyniu nie dowiys”, nagrody przypadły też Julii Danisz z PSP w Starych Siołkowicach i Faustynie Gabor z ZPO w Błotnicy Strzeleckiej.

Mój śląski alfabet
Karina Grytz-Jurkowska

Z uczniów klasy V-VI szkoły podstawowej zwycięską pracą okazała się „Jak to Ślunzołki hodują ptołki”, którą napisał Wiktor Świtała z PSP w Jełowej. Doceniono też dzieła Natalii Wróbel z PSP w Popielowie i Jonasza Waleski z PSP w Zimnicach Wielkich.

W grupie najstarszej z podstawówek pierwsze miejsce zdobył Franciszek Gaj z ZPO w Dziewkowicach za pracę „Mój śląski alfabet”, kolejne miejsca zajęli: drugie (ex aequo) Blanka Kołodziej z PSP w Łubnianach i Nina Weber z Chróścic a trzecie (także ex aequo) Florian Gabor z ZPO w Błotnicy Strzeleckiej i Martyna Kaplita z PSP w Luboszycach.

Wśród grupie szkół ponadpodstawowych i dorosłych jurorów najbardziej poruszyła praca Barbary Bukład „Opolanki” rodem z Kołomyi pt. „Ze Śląskiem na ty - dzieckiem będąc”. Kolejnymi miejscami wskazali też wysoką wartość prac Ryszarda Szewczyka, Józefa Hajduka oraz Liliany Wencel.

We wszystkich kategoriach było również sporo wyróżnień - pełna lista zwycięzców na kolejnej stronie.

  Pomysłodawca konkursu, Krystian Czech wraz z zespołem ludzi poradzili sobie z ograniczeniami, zastanawiają się nad transmisją przez internet także w kolejnych "normalnych" edycjach Karina Grytz-Jurkowska /Foto Gość

O czym pisali? Okazuje się, że inspirującym tematem może być zarówno macierzyństwo, człowiek z pasją, jak i wyprawa na strych, na grzyby, mijany kościółek czy remiza, stara maszyna do szycia, sztynder (stojak) na kołocz czy ryćka (niski stołeczek), z którymi wiąże się piękna historia, ale także opowieść o spędzaniu pandemii w domu. I jak się okazuje, wcale nie trzeba posługiwać się śląską gwarą i mieszkać w tym regionie od pokoleń, by się podzielić ciekawymi spostrzeżeniami.

W tym roku zgłosiło się niecałe 60 uczestników, najwięcej w kategorii dorosłych. - Myślę, że mniejsza liczba prac od młodszych uczestników to wynik pandemii i zdalnego nauczania, przez co trudniej było nauczycielom na odległość zachęcić uczniów. Natomiast poziom tego, co otrzymaliśmy był wyjątkowo wysoki, zmienia się tematyka. To nowa jakość tej imprezy - to nie tylko folklor, przeszłość, ale zupełnie nowe postrzeganie rzeczywistości, zarówno obecnej, jak i historii - tłumaczy Krystian Czech, współorganizator i dyrektor ŁOK. - Zawsze też podkreślaliśmy, że ten konkurs ma promować gwarę, ale nie musi być nią napisana. Świadczy o tym np. mistrzowska praca p. Barbary Bukład, ale mamy też wśród stałych uczestników np. p. Jolantę Drwęgę, Ślazaczkę z Białegostoku... Ważne, że w tych tekstach są pokazane wartości, piękno rodzinnych domów, historie pokoleń, ciekawe, pełne fascynacji tym regionem obserwacje.

  Zespół NIVEL z Grzegorzem Płonką nadawali spotkaniu muzyczny ton Karina Grytz-Jurkowska /Foto Gość

O samych pracach opowiedzieli nieco obecni jurorzy: prof. Bogdan Wyderka i o. dr Henryk Kałuża SVD.

- Po pracach widać, że odchodzi w przeszłość trend etnograficzno-folklorystyczny, po prostu zmienia się pokolenie, oni już mają inne historie. Dwie prace szczególnie się tu wyróżniały: „Alfabet śląski” Franciszka Gaja i „Dzieckiem będąc” Barbary Bukład. One niosły ze sobą bardzo ważne walory społeczne, integracyjne, bo jednak jesteśmy tu ludnością mieszaną. To były bardzo dobre pomysły, widać też literackie zacięcie autorów. Wyróżniały się też prace rodzeństwa Świtałów, bo w prosty sposób pokazywały to, co jeszcze żyje. Cenne w tych wszystkich pracach jest to, że młodzi ludzie potrafią słuchać o przeszłości i to sobie przyswoić. Widać natomiast zmianę słownictwa, z biegiem lat zostaje fonetyka, ale ginie wiele słówek - podsumowują.

Mimo braku laureatów finał był okraszony koncertem zespołu NIVEL z Grzegorzem Płonką, wystąpiły też młode wokalistki ze studia wokalnego Łubniańskiego Ośrodka Kultury pod kier. Marii Spólnej. Całość poprowadziła Dominika Gorgosz z radia Doxa oraz Krystian Czech, a nagrodzone prace z wielkim wyczuciem przeczytała Gabriela Dworakowska.

Same nagrody będą wręczane laureatom indywidualnie w najbliższych dniach.

„Gość Opolski” jest jednym z patronów medialnych konkursu - relacja także w jednym z kolejnych numerów gazety.

Poniżej fragment piosenki, a pełną listę nagrodzonych prezentujemy na następnej stronie.

Zespół NIVEL i Grzegorz Płonka w Łubnianach
Karina Grytz-Jurkowska   Wrażeniami z czytania prac dzielił się też o. Henryk Kałuża, werbista z Nysy Karina Grytz-Jurkowska /Foto Gość

A oto pełna lista nagrodzonych:

Grupa I – klasy I-IV szkoły podstawowej

• I miejsce: Dominik Macioszek z PSP w Starych Siołkowicach za pracę „Cego sie to przi jedzyniu nie dowiys”
• II miejsce: Julia Danisz z PSP w Starych Siołkowicach za pracę „Skarby z dołwnych lołt”
• III miejsce: Faustyna Gabor z ZPO w Błotnicy Strzeleckiej za pracę „Naszo Wiejsko Kapliczka”

Wyróżnienia:

• Florian Galus z PSP w Popielowie za pracę "Moja Urołma Tołnika"
• Fabian Wiesner z PSP w Popielowie za pracę „Ferie u ołmy”
• Natalia Miczka z SP w Straduni za pracę „Krziż na straduńskiej ziemi”
• Antonina Rogalska za pracę „Tajemnica lasu”
• Karolina Kampa z PSP w Starych Siołkowicach za pracę „Historia o mojej rodzinie”
• Hanna Pros z PSP w Staniszczach Małych - Spóroku za pracę „Geszichta ło jednyj maszynie”

Grupa II – klasy V-VI szkoły podstawowej

• I miejsce: Wiktor Świtała z PSP w Jełowej za pracę „Jak to Ślunzołki hodują ptołki”
• II miejsce: Natalia Wróbel z PSP w Popielowie za pracę „Ryćka od mojego Ołpy”
• III miejsce: Jonasz Waleska z PSP w Zimnicach wielkich za pracę „Kuźnicki kulig”

Wyróżnienia:

• Martyna Pros z PSP w Staniszczach Małych - Spóroku za pracę „Świynty ze Ślónska – patron mojyj szkoły, a ruskie pierogi”
•  Piotr Duława z PSP w Łubnianach za pracę „Lejśnicufka w Biyrkowicach”

Grupa III – klasy VII-VIII szkoły podstawowej

• I miejsce: Franciszek Gaj z ZPO w Dziewkowicach za pracę „Mój śląski alfabet”
• II miejsce: Blanka Kołodziej z PSP w Łubnianach za pracę „Śląskoł familioł na kwarantannie” oraz Nina Weber z Chróścic za pracę „Jak to my sie w niejdziela na grziby wybrali"
• III miejsce (ex aequo): Florian Gabor z ZPO w Błotnicy Strzeleckiej za pracę „Historia Naszyj Małyj Fojerwery” (OSP Warmuntowice) oraz Martyna Kaplita z PSP w Luboszycach za pracę „Moja śląska szkoła. W szkolnej ławce w Biadaczu”

Wyróżnienia:

• Dominika Witczak za pracę „Wierszyki po śląsku”
• Karolina Warzecha za pracę "Nasza piekarnia"
• Dominika Kubina z PSP nr 1 w Zdzieszowicach za pracę „Dziwactwa dzisiejszy kuchni, a naszoł ślónskoł tradycjoł”
• Melania Świtała z PSP w Jełowej za pracę „Zwycajnoł kobiyta”
• Aleksander Blasczyk za pracę „Życie mojej babci Urszuli w Mańczoku”

Grupa IV – szkoły ponadpodstawowe i dorośli

• I miejsce: Barbara Bukład "Opolanka" z Opola za pracę „Ze Śląskiem na ty – dzieckiem będąc”
• II miejsce: Ryszard Szewczyk za pracę „Muzyczne pasje Ludwika Szopy”
• III miejsce (ex aequo): Józef Hajduk z Jemielnicy za pracę „Sztyndry na kołołcz” oraz Liliana Wencel za pracę „Macierzyństwo piyrwej i dzisiej”

Wyróżnienia:

• Karina Rust za pracę „Legenda ło karcmie co zapadła się”
• Piotr Tomanek za pracę „Przi Domowi Cyrkus”
• Paulina Wróbel za pracę „Wotum wdziyncnojści Rosenbergu” I LO im Lotników … w Oleśnie