Ta pozycja jest świadkiem, którego już nikt nie uciszy.
Autorzy tej książki szacują, że na frontach I wojny światowej zginęło ok. 2200–2500 mieszkańców pięciu gmin: Bierawy, Ciska, Pawłowiczek, Polskiej Cerekwi i Reńskiej Wsi. Mieszkańcy ci – a ściślej: mężczyźni, bo w I wojnie światowej ginęli stąd tylko żołnierze, żaden wojenny front nie przechodził przez Górny Śląsk – upamiętnieni są (byli) na kilkudziesięciu (autorzy doszukali się 61) obiektach, pomnikach, krzyżach i mauzoleach. Część z nich (stąd użycie czasu przeszłego – „byli”) została zniszczona po II wojnie światowej. Po odzyskaniu przez Polskę suwerenności w roku 1989 część tych pomników odnowiono, gdzieniegdzie w miejsce starych – zniszczonych po przejściu frontu w 1945 r. lub później przez władze komunistyczne – postawiono nowe.
Najczęściej staraniem miejscowych kół mniejszości niemieckiej. Nie należy jednak podchodzić do sprawy w kluczu zbytnio politycznym. Na pomnikach są przecież nazwiska krewnych obecnych mieszkańców wsi tych pięciu gmin. I to jest właśnie – poza troską o dziedzictwo historyczne „małych ojczyzn” – motyw główny dbałości o nie. To kwestie rodzinnej pamięci. Najwięcej mieszkańców wzmiankowanych pięciu gmin poległo na terenie Francji i Rosji. Jeden żołnierz zginął w Grecji, a jeden aż w Iranie. Znicze płonące pod tymi pomnikami nie tylko w uroczystość Wszystkich Świętych świadczą o tym, że po stu latach pamięć o poległych daleko od domu nie zginęła, a modlitwa za nich trwa. Autorzy wykonali mrówczą pracę nad zinwentaryzowaniem i opisem miejsc pamięci w 47 miejscowościach gmin wiejskich powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego. To praca ważna, zwłaszcza że częściowo oparta jest na pamięci przekazywanej ustnie. Bogato ilustrowana książka-album staje się więc teraz świadkiem, którego już nikt nie uciszy: ani śmierć, ani polityczne zawieruchy.
Piotr Zdanowicz, Tomasz Kandziora. 100 lat po Wielkiej Wojnie 1914–1918. Ocalić od zapomnienia. Stowarzyszenie Rozwoju Reńskiej Wsi 2018, s. 76.
Wyraź swoją opinię
napisz do redakcji:
gosc@gosc.plpodziel się