Przypominamy niezwykłą postać -  ks. Josefa Wilperta, wybitnego archeologa starożytnego chrześcijaństwa, badacza katakumb, który zdążył udokumentować wiele z bezcennych fresków starożytnej sztuki chrześcijańskiej zanim wyblakły i zniszczały.

Josef Wilpert urodził się w 1857 r. w Dzielowie k. Baborowa. Na tamtejszym kościele w 60. rocznicę jego śmierci umieszczono płaskorzeźbę z jego popiersiem.

Wśród ponad stu prac na temat sztuki starożytnego chrześcijaństwa do najcenniejszych i tych, które przyniosły mu sławę naukową na całym świecie, należą:

„Malowidła katakumb rzymskich” (1903) oraz „Rzymskie mozaiki i malowidła ścienne budowli kościelnych od IV do XIII wieku” (1916).

Ks. Wilpert już pod koniec XIX w. opracował zupełnie nowatorską metodę tworzenia kolorowych kopii  malarstwa katakumbowego. Polegała ona na twórczym połączeniu techniki fotografii czarno-białej z techniką malarską. Zatrudnił do niej wybitnych specjalistów. On sam pracował pod ziemią w ciężkich warunkach. Jego praca udowodniła jak wiele pomyłek było w dotychczasowych opracowaniach malarstwa pierwszych chrześcijan, których autorem był Antonio Bosio, odkrywca podziemnych cmentarzy rzymskich w XVII w.

Sam Wilpert za największe osiągnięcie uznawał odkrycie fresków w Capella greca w katakumbach św. Pryscylli. Na sczerniałych ścianach katakumb doszukiwał się i odkrywał dzieła sztuki.  Pracował w oparach kwasu solnego, którego używał do rozpuszczania warstwy pokrywającej stare malowidła starochrze. Wśród odkryć była m.in. słynna i dyskutowana do dziś scena „Fractio panis” (Łamanie chleba), którą Wilpert uznawał za przedstawienie Eucharystii pierwszych chrześcijan. Właśnie ta polichromia, z wyraźną obecnością kobiecej postaci z stołem na którym jest chleb, ryby i kielich, uważana bywa niekiedy za argument, że w pierwszych wiekach kobiety także mogły współprzewodniczyć Eucharystii. Trzy lata temu katakumby Pryscylli otwarto po gruntownej renowacji, a do ich wnętrza można zajrzeć TUTAJ. Jest tam widoczna także Capella greca z "Fractio panis".

W uznaniu zasług ks. Wilperta papież Pius X uhonorował go tytułem protonotariusza apostolskiego de numero. W 1933 r. dostąpił zaszczytu odczytania w bazylice św. Piotra bulli papieskiej ogłaszającej Rok Święty.

Obecnie w Dzielowie żyje rodzina ks. Josefa Wilperta. Z pietyzmem przechowują podarowaną rodzinie przez autora ogromną księgę „Rzymskie mozaiki i malowidła ścienne budowli kościelnych od IV do XIII wieku”. Kiedy do Dzielowa weszli żołnierze Armii Czerwonej nawet do tej księgi strzelali, potem wyrzucili ją na gnojownik. Na szczęście ocalała. Dzięki uprzejmości rodziny księdza Wilperta tj. pani Gertrudy, Gabrieli i Arnolda publikujemy reprodukcje niektórych fragmentów tego unikatowego albumu oraz zdjęcia ks. Josefa Wilperta z rodzinnego archiwum.