Na Opolszczyznę ich rodziny przyjechały tu głównie jako repatrianci z Kresów, głównie z okolic Biłki Szlacheckiej i Budzanowa. Wielu w czasie wojny walczyło w Armii Krajowej, po przeprowadzce starali się ukrywać swoją działalność albo kontynuowali walkę o niepodległość, budując struktury antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość. Takie grupy działały w Koźlu i Gościęcinie. O nich właśnie opowiada publikacja powstała z inicjatywy Bogusława Rogowskiego, syna jednego z wyklętych, długoletniego dziennikarza i fotografa, oraz grupy osób z I Liceum Ogólnokształcącego im. H. Sienkiewicza w Kędzierzynie-Koźlu pod kierunkiem Ryszarda Więcka, dyrektora szkoły. To oni zebrali dostępne dane, relacje, wspomnienia nielicznych żyjących świadków, zdjęcia oraz materiały archiwalne, które udało się pozyskać w IPN (donosy, podania o ułaskawienie, notatki służbowe z przesłuchań).