Maciej T. Nowak podjął próbę rekonstrukcji wydarzeń z września 1946 r., kiedy na Opolszczyźnie w wyniku prowokacji Urzędu Bezpieczeństwa zamordowano co najmniej 158 partyzantów Narodowych Sił Zbrojnych z Podbeskidzia, walczących pod dowództwem Henryka Flamego ps. „Bartek”. Jechali na Zachód z przeświadczeniem, że będą bezpieczni w Londynie, w lepszym świecie, tymczasem na pierwszym postoju noclegowym zostali zlikwidowani. Była to operacja „Lawina”. Los partyzantów NSZ Maciej Nowak odtwarza na podstawie dostępnych materiałów, zaprotokołowanych zeznań, przede wszystkim Jana Zielińskiego – byłego funkcjonariusza UB, i rozmów z żyjącymi świadkami tamtych wydarzeń, m.in. z mieszkańcami okolicy Barutu.

Jak zaznacza autor, jest to nie tyle historia całego oddziału „Bartka”, co losy poszczególnych osób. W publikacji znalazła się historia Henryka Flamego ps. „Bartek”, który już jako 18-latek wstąpił do Wojska Polskiego, do 2. Pułku Lotniczego w Krakowie. W czasie II wojny światowej trafił do niemieckiego obozu, później służył w Armii Krajowej i Narodowych Siłach Zbrojnych, zobowiązując się do walki z rosyjskim okupantem. W dalszych rozdziałach opisana została droga dochodzeniado prawdy o wydarzeniach z września 1946 r.: zeznania Zielińskiego, śledztwo gliwickie, śledztwo opolskie, a także działania Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach, w tym prace wykopaliskowe prowadzone w celu odnalezienia masowych grobów. Reportaż kończy rozmowa z dr. Pawłem Konczewskim, archeologiem pracującym dla IPN, i lista ofiar operacji „Lawina”, a całość publikacji uzupełniają m.in. archiwalne fotografie partyzantów oddziału „Bartka”.

ana

Maciej T. Nowak, Operacja „Lawina”. Dzieje przemilczanej zbrodni UB, Wydawnictwo NOWIK, Opole 2012, s. 173