Na Wydziale Teologicznym UO odbyła się pierwsza krajowa promocja „Teologii ewolucyjnej”*, wspólnej książki dwóch księży profesorów z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie: ks. Wojciecha P. Grygiela (filozof, chemik, fizyk) i ks. Damiana Wąska (teolog fundamentalny). – Sam tytuł książki prowokuje. Czy to oznacza, że teologia ewoluuje, zmienia się, czy też chodzi o teologię, która uprawiana jest w kontekście ewolucyjnego obrazu świata? – pytał autorów prowadzący spotkanie ks. prof. Krystian Kałuża z WT UO.

– Teologia ma prowadzić przede wszystkim do religijnego doświadczenia. To znaczy do spotkania z Bogiem, który ma ciągle dla nas wyciągniętą rękę. My tę rękę łapiemy z tym wszystkim, co mamy: z naszymi kontekstami, naszym życiem, naszą świadomością. Teologia – jeśli ma do takiego doświadczenia prowadzić – musi być nie tylko o Bogu, ale także o człowieku, który Bogu odpowiada, i także o świecie, w którym człowiek żyje. To jest podstawowe założenie dla budowania „teologii ewolucyjnej”. Obrazy świata kształtowane przez naukę, opisywane przez filozofię bardzo się zmieniają. To znaczy, że teologia w tym wymiarze, w którym dotyka rzeczywistości świata i człowieka, także musi się nieustannie zmieniać, musi ewoluować. Nie w takim znaczeniu, że my ciągle innego Boga spotykamy, ale w takim, że my ciągle w innych realiach na zaproszenie Boga odpowiadamy. Objawienie to nie tylko jakieś formuły, które zostały kiedyś na soborach stwierdzone czy nawet zapisane na kartach Pisma Świętego. Objawienie to ciągłe życie, które dzieje się między człowiekiem a Panem Bogiem. Te formuły używają języka, który mocno tkwi w obrazach świata, jest ludzki, a nie Boży. Jeśli zmienił się nam obraz świata, to mamy konieczność zmiany czy pewnych interpretacji tych formuł, które powstały wcześniej. Mamy konieczność używania nowego języka do wyrażania tego samego – tłumaczył założenia „teologii ewolucyjnej” ks. Damian Wąsek.

„Wielu ludzi uzasadnia dziś swoje odejście od wiary tym, że nie nadąża ona za współczesnością” – napisał w przedmowie do książki ks. prof. Michał Heller, światowej sławy polski filozof, teolog, fizyk, historyk nauki. Ksiądz Wąsek przestrzegał: – Bez wrażliwości na zmieniające się obrazy świata nie da się dzisiaj uprawiać teologii. Teologia, która będzie zamknięta na zmieniający się świat, na współczesność, będzie schodziła coraz bardziej na karty mitologii, a nie czegoś, czym można żyć. Z drugiej strony nauka, która będzie zamknięta w swoich formułkach, bardzo ścisłych badaniach, nie odpowie na wszystkie pytania, które człowiek nosi. Nauka będzie potrzebowała teologii, ale takiej, która dostarcza odpowiedzi, które nie będą się z wynikami nauk szczegółowych kłóciły, lecz pokazywały ich głębszy sens – mówił.

– Każdy z nas ma jakiś obraz świata: zestaw przekonań co do tego, jaki świat jest. Nauka nam podpowiada coraz dokładniej, jaki świat jest. Każdy rodzaj języka, jakim ludzie się posługują, zawiera jakiś obraz świata. Również język teologii zawiera taki obraz. To, co wnosi nauka, to nakaz radykalnego przebudowania naszych wyobrażeń o świecie. My chcemy potraktować naukę na serio i mówimy, że powinniśmy konsekwentnie przyjąć takie przekonanie o strukturze świata, jakie wnosi współczesna nauka. Ponieważ ona bezsprzecznie dała nam głęboki wgląd w rzeczywistość – mówił ks. Wojciech P. Grygiel. – Jeśli okazuje się, że język, w jakim zawarty jest sens formuł teologicznych, się zdezaktualizował, trzeba użyć nowego języka. Próbujemy stawiać jakieś hipotetyczne odpowiedzi na wyzwania nauki. Próbujemy szukać np. odpowiedzi na pytanie, czym dzisiaj miałaby być dusza, jeśli nie tym, czym była w klasycznych podręcznikach teologii – tłumaczył ks. Wąsek.

Autorzy „Teologii ewolucyjnej” podkreślali, że nie podważają nauki Kościoła, ale starają się o niej mówić nieco inaczej. – Współczesna nauka mocno każe nam jednak zreinterpretować pewne klasyczne formuły teologiczne. Zajęliśmy się takimi zagadnieniami, jak zło, grzech pierworodny, dusza, cuda oraz tzw. inteligentny projekt – mówił ks. Grygiel.

Wojciech P. Grygiel, Damian Wąsek, Teologia ewolucyjna. Założenia –  problemy – hipotezy, Copernicus Center Press, Kraków 2022, s. 220. Przedmowa: Michał Heller