Plenerowa wystawa "Byli sąsiadami. Ludzkie wybory i zachowania w obliczu zagłady" prezentowana jest na pl. Jana Pawła II w Opolu. Jej otwarcie w środę 19 kwietnia zostało wpisane w opolskie obchody 80. rocznicy wybuchu powstania getcie warszawskim. Uczestniczyli w nim uczniowie szkół ponadpodstawowych.

Wystawa opowiada o postawach, jakie wobec masowej eksterminacji ludności żydowskiej przyjęli mieszkańcy Europy (m.in. wsparcie, uległość, strach). Zwykli ludzie stanęli przed wyborem: godzić się na prześladowania czy zaryzykować i pomagać ofiarom?

Dlaczego Holocaust był możliwy? Co sprawiło, że oprócz bezspornej i fundamentalnej roli Adolfa Hitlera i innych przywódców partii nazistowskiej tak wielu zwykłych ludzi w całej Europie popierało zbrodnie nazistów lub milczało? Co kierowało tymi, którzy nie wykorzystywali okazji i nie ulegali pokusie zdrady bliźnich, pokazując, że nawet w nadzwyczajnie trudnych czasach istnieje alternatywa dla współudziału w złych czynach?

- Jestem ucieszona, widząc tutaj tylu młodych ludzi. Kiedy mówimy o powstaniu, nie zawsze jesteśmy świadomi, że zorganizowali je właśnie młodzi ludzie, którzy znaleźli się w bardzo specyficznej sytuacji, bo byli naznaczeni wykluczeniem i odrzuceniem, którzy byli wyśmiani i głodni, którzy niejednokrotne widzieli, jak członkowie ich rodzin byli odprowadzani na Umschlagplatz i wywożeni do Treblinki. Ci młodzi ludzie zdecydowali, że nie chcą umierać bezczynnie, że nie chcą się poddać wrogowi i zdecydowali się na powstanie, które było skazane na niepowodzenie - mówiła Anna Szyba z United States Holocaust Memorial Museum.

W 2013 r., w związku z 20. rocznicą otwarcia United States Holocaust Memorial Museum, powstała specjalna wystawa pt. "Some Were Neighbors" ("Byli sąsiadami"), która w Waszyngtonie prezentowana była aż do 2017 roku. - Po zamknięciu tej ekspozycji stworzono jej skróconą wersję mobilną, przeznaczoną do użytku międzynarodowego. Edukatorzy z Europy i innych części świata wskazywali, że wystawa będzie pomocna w nauczaniu o tym, że jednostki mają możliwość decydowania. Analizując wybory, jakich dokonywali zwykli ludzie w przeszłości, uczniowie mogą zastanowić się nad swoimi rolami i obowiązkami w dzisiejszych czasach - opisuje Anna Chłądzyńska-Gądek z Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych. - W Polsce po raz pierwszy wystawę "Byli sąsiadami" otwarto w styczniu 2022 r. w Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów. Dotychczas była także prezentowana we współpracy z Domem Spotkań z Historią w Warszawie i Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu - dodaje.

W Opolu wystawa przygotowana przez United States Holocaust Memorial Museum (Muzeum Pamięci Holokaustu w Stanach Zjednoczonych z siedzibą w Waszyngtonie) prezentowana jest we współpracy z Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych, miastem Opole oraz Miejską Biblioteką Publiczną w Opolu. Można ją oglądać aż do 31 maja.

Szerzej o treściach poruszanych podczas wernisażu napiszemy w jednym z kolejnych wydań "Gościa Opolskiego".