Formalnym – choć istotnym – powodem, że Muzeum Diecezjalne oraz Instytut Nauk o Literaturze Uniwersytetu Opolskiego zorganizowały cykl siedmiu wykładów na temat twórczości i życia C.D. Friedricha jest 250. rocznica jego urodzin. Pozostałe powody są liczne i streszczają się w tym, że jest to twórczość niezwykła, bardzo charakterystyczna i zachowująca swoje znaczenie do dziś.

Wystarczy posłuchać samego artysty. O  jednym ze swoich najsłynniejszych obrazów („Mnich nad brzegiem morza”)  C.D. Friedrich pisał tak: „Myśl, która się za nim (tym obrazem – przyp. ak) kryje: bijesz się z myślami od rana do wieczora, od wieczora do ciemnej północy; jednak nie odnajdujesz spokoju, nie odnajdujesz stałego fundamentu – nieodgadnięty tamten świat, bezkres. Po omacku próbujesz zmienić ciemność w jasność, odgadnąć ciemną przyszłość. Pozostawiasz ślady stóp na opustoszałym piaszczystym brzegu, jednak cichy wiatr zawiewa je i wnet nie pozostanie po tobie żaden ślad. Zagubiony człowiek, pełen pustej ciemności”.

Temat samotności, egzystencjalnej niepewności, poszukiwanie wewnętrznego spokoju i trwałego życiowego oparcia. Czy nie są to jedne z najważniejszych – o ile nie najważniejsze – tematy również dla współczesnego człowieka?

Wczoraj, 7 listopada, ks. Wojciech Lippa, historyk sztuki i dyrektor Muzeum Diecezjalnego, przedstawił pasjonujący i sięgający bardzo głęboko wykład pt. "Człowiek wobec natury na wybranych pejzażach C. D. Friedricha". Pejzaż był bowiem głównym gatunkiem malarskim w twórczości niemieckiego artysty. Nie były to jednak po prostu przedstawienia widzianych krajobrazów.

– Jego pejzaże nie przedstawiają rzeczywistego widoku, nie są pejzażami narracyjnymi, nie opowiadają historii, która się wydarzyła, nie są zobrazowaniem mitologii czy Biblii. W jego malarstwie chodzi o budowanie nastroju. Jego obrazy są wyrazem tego, co wewnętrzne w człowieku. Chodzi o to, aby za pomocą pejzażu oddać stany, które człowiek w swoim życiu przeżywa – mówił ks. W. Lippa.

W tych pejzażach postaci ludzkie odwrócone są do widza plecami. To znak rozpoznawczy malarstwa C.D. Friedricha. Dlaczego tak malował?

– Sylwetka ustawiona tyłem do widza pełni kilka ważnych funkcji, m.in. ukierunkowuje nasze spojrzenie tam, gdzie podąża wzrok postaci, pokazuje egzystencjalną samotność, wskazuje, że człowiek jest częścią natury – tłumaczył prelegent.

Historycy sztuki uważają, że na duchową tematykę twórczości C.D. Friedricha, która odwołuje się do wewnętrznych przeżyć, jest niezwykle nastrojowa, tworzy aurę tajemniczości i dramatyzmu ludzkiego życia – wpłynęło tragiczne zdarzenie z dzieciństwa. Młodszy o rok brat 13-letniego Caspara Davida uratował, kiedy zaczął tonąć po załamaniu się lodu na stawie, na którym się bawili. Sam jednak zginął.

W ostatnim wielkim obrazie olejnym Friedricha („Wybrzeże w świetle księżyca”, 1835) ks. Lippa widzi jednak wyraźną deklarację artysty, który pogodził się z nieuchronnie zbliżającą się śmiercią i z wszystkimi trudnymi doświadczeniami, które przeżył. W centrum ciemnego obrazie widać światło księżyca odbijające się na ziemi jasną smugą w centrum.

– Caspar David Friedrich w swoich obrazach przekazuje własną wizję natury, jednocześnie pozostawia swoje obrazy jako bardzo otwarte. Maluje bardzo realistycznie nieistniejące scenerie i pozostawia publiczności zadanie ich zobaczenia, poczucia i zrozumienia – puentował ks. Wojciech Lippa.

W Muzeum Diecezjalnym odbędą się jeszcze trzy wykłady z cyklu "Caspar David Friedrich w dialogu sztuk. Malarstwo - muzyka - poezja".

14 listopada, czwartek , godz.18.30

Między słowem a obrazem. O poezji C. D. Friedricha – dr Agnieszka Klimas-Kownacka, Katedra Literatury Niemieckojęzycznej, Instytut Nauk o Literaturze UO

21 listopada, czwartek, godz.18.30

C. D. Friedrich – wzniosłość i amerykańska awangarda – dr hab. Paweł Marcinkiewicz, prof. UO, Dyrektor Instytutu Nauk o Literaturze UO

Dyskusja: Wokół twórczości C. D. Friedricha

28 listopada, czwartek, godz.18.30

Epilog, czyli słów kilka o obrazach podwójnych C. D. Friedricha – ks. Wojciech Lippa, Dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Opolu

Wstęp wolny.