Chrystus w tłoczni mistycznej

W czwartkowe wieczory, od 6 marca do 10 kwietnia, w scenerii sali muzealnej można usłyszeć wciągające opowieści o dziełach europejskich malarzy. Dyrektor muzeum, ks. Wojciech Lippa omawia obrazy o tematyce wielkopostnej i pasyjnej. Mówi o ich pochodzeniu i datowaniu, ich cechach artystycznych, ale przede wszystkim odczytuje ukrytą w nich treść teologiczną. Spotkania te już mają wierne grono słuchaczy.

W czwartek 20 marca, ks. Wojciech Lippa refleksję o obrazie „Tłocznia mistyczna” rozpoczął od postawienia pytania.

- Czy w galerii, zwłaszcza prezentującej sztukę współczesną zdarzyło się Państwu swoiste poczucie niezrozumienia, zagubienia wobec dzieła sztuki czy poczucie, że to, na co spoglądamy, jest dla nas zupełnie nieczytelne? Odczuwamy - mi się to zdarza - swego rodzaju dyskomfort, że nie wiemy, jak do tego dzieła sztuki podejść. Pojawiają się dwie postawy. Jedna to traktowanie sztuki, zwłaszcza nowoczesnej, obcesowo, mówiąc sobie, że nie wiemy, co to w ogóle jest i że każdy może takie dzieło zrobić. Drugą postawą jest próba zrozumienia takiego dzieła, głębszego wejścia, poszukania komentarza - mówił ks. Wojciech Lippa.

Dodał, że często w takich sytuacjach pojawia się przekonanie, że współczesna sztuka jest dziwna i niezrozumiała, w przeciwieństwie do sztuki tradycyjnej.

- Chciałbym Państwa wytrącić z takiego samozadowolenia, ponieważ w sztuce chrześcijańskiej też mamy przedstawienia, przy których możemy poczuć się zagubieni, bo co oznacza biskup, który trzyma głowę w swoich rękach, albo co oznacza kobieta, która ma piękną suknię ze złotymi czółenkami, na dodatek z brodą. Tradycyjna sztuka chrześcijańska nieraz też wymaga szerokiego komentarza, sięgnięcia do literatury czy szerszego spojrzenia po to, aby stała nam się bliższa - wyjaśnił ks. Lippa.

Tak też jest z pochodzącym z Kałkowa obrazem „Tłocznia mistyczna”, który prezentowany był w 1987 r. podczas otwarcia Muzeum Diecezjalnego w Opolu, a na co dzień znajduje się w jednej z sal reprezentacyjnych Kurii Diecezji Opolskiej, stąd obecność na wykładzie bp. Andrzeja Czai.

  Fragment obrazu "Tłocznia mistyczna", który znajduje się w Kurii Diecezji Opolskiej. Ks. Wojciech Lippa /Muzeum Diecezjalne w Opolu

Analizowany obraz namalowany jest temperą na desce dębowej. - Fragmenty architektury i pejzażu, a także dokładnie namalowane szczegóły, takie jak zdobienia mitry czy pastorału, pozwalają nam umiejscowić ten obraz w kręgu niderlandzkim końca XV i początku XVI wieku. Artysta bardzo dobrze operuje kolorem, radzi sobie z elementami architektury i pejzażu, ma wyczucie materii przedmiotu, natomiast jeśli chodzi o postaci, to nie są one tak dokładne, jak u innych mistrzów niderlandzkich - opisał ks. Lippa. A następnie zabrał słuchaczy w fascynującą podróż, która poprowadziła do zrozumienia, o co chodzi w tym symbolicznym przedstawieniu Pana Jezusa w kadzi, przyciśniętego belką krzyża. A chodzi o ukazanie dogmatu realnej prezencji Chrystusa w sakramencie Eucharystii.

- Już za moment będziemy przeżywali Święte Triduum Paschalne. W Wielki Czwartek, w Wielki Piątek w zupełnie inny sposób te treści będą do nas dochodziły, ale kto wie, być może komuś z Państwa przypomni się ten bardzo symboliczny obraz, tak naprawdę mówiący o męce Zbawiciela, który za nas poszedł na krzyż, aby nasze życie zmienić i usensownić - podsumował ks. W. Lippa.

  O obrazach opowiada ks. Wojciech Lippa, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Opolu. Anna Kwaśnicka /Foto Gość

- Dziękujemy za ten wykład. Na pewno nam pomógł trochę bardziej znowu krzyż i jego tajemnicę odgadnąć, a to jest niezwykle ważne, by nie upaść w różnych kolejach naszego życia i dojść do nieba - powiedział bp Andrzej Czaja i zaprosił wszystkich do wspólnego zaśpiewania pieśni „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”.

Na koniec spotkania każdy z uczestników otrzymał pocztówkę z reprodukcją omawianego obrazu.

Za tydzień, w czwartek 27 marca o 18.30 w Muzeum Diecezjalnym w Opolu zaplanowane jest kolejne spotkanie z cyklu „Obraz na Wielki Post”. Tym razem ks. Wojciech Lippa przedstawi dzieło Huberta i Jana van Eycków, które znane jest pod nazwami „Ołtarz Gandawski” lub „Adoracja Mistycznego Baranka”.

Więcej o odczytywaniu treści ukrytej w obrazie „Tłocznia mistyczna” napiszemy w „Gościu Opolskim” nr 13/2025 w niedzielę 30 marca br.